BÀN VỀ CÁI HIÊN ENGAWA ( tiếng Nhật : 縁側 hoặc 掾側 )
Trong kiến trúc truyền thống Nhật Bản có nhiều cái rất khó hiểu và cầu kỳ , không dễ dàng hiểu được đối với người ngoài , kiểu như họ sinh ra văn hóa Nhật đối với họ như cá với nước vậy.
Nhưng có 1 thứ tôi thấy rất gần gũi với người Việt Nam , nó như cái hiên nhà ở truyền thống của mình hay như cái “ hiên tây “ mà Pháp hay làm ở ta, rất hợp với khí hậu nhiệt đới nước mình, nó cũng nhỏ gọn hợp với người nước mình, theo tôi cái gì hay thì mình học hỏi cái đấy. Đầu tiên chính là cái hiên mà người nhật gọi là ENGAWA
Một engawa điển hình
Ảnh: sưu tầm
Engawa là những dải giống như hành lang bao quanh một nhóm các phòng trong một ngôi nhà truyền thống của Nhật Bản. Chúng thường được kẹp ở giữa shoji (cửa lưới làm bằng gỗ và giấy phân chia phòng từ engawa) và amado (cửa chớp bão bằng gỗ phân chia engawa từ bên ngoài) và kết nối nội thất với bên ngoài. Nhiều ngôi nhà Nhật Bản ngày nay có cửa kính phía sau amado có chức năng như cửa sổ.
Engawa chạy quanh nhà
Ảnh: sưu tầm
Engawa, với cửa kính trượt bên ngoài, và yukimi shoji (shoji có cả giấy và kính) bên trong. Các amado gỗ rắn dựa vào góc là một màn trập bão, và thường được lưu trữ đi.
Ảnh: sưu tầm
Vào ban ngày, cả shoji và amado có thể được mở để bên trong được kết nối trực tiếp với bên ngoài. Khi trời trở lạnh hoặc có gió, chỉ cần đóng shoji để tránh rét. Nhưng vì shoji mờ, ánh sáng mặt trời yếu vẫn có thể xuyên qua. Cả amado và shoji sẽ được đóng khi đêm xuống hoặc khi thời tiết xấu. Với shoji và engawa, các mức độ ánh sáng khác nhau có thể được tạo ra trong nhà tuyệt đẹp đây cũng là đặc chưng mà tôi mê mẩn kiến trúc của họ.
Như bạn có thể nhận thấy , các bức tường đóng vai trò ít quan trọng trong kiến trúc truyền thống của Nhật Bản bởi vì mọi người thích kết nối với môi trường bên ngoài hơn là được che chắn hoàn toàn khỏi nó bởi những bức tường. Và bởi vì các bức tường thường không phải là một phần của cấu trúc chịu tải trong thiết kế nhà truyền thống của Nhật Bản, về mặt kỹ thuật, engawa có thể thay thế các bức tường ở bất cứ đâu: chúng được thấy ở nhiều nơi trong nhà, đối diện với sân trước, sân sau hoặc sân trong.
Một engawa đối diện với sân trước thường được sử dụng như một phòng khách bình thường ,tự phát, khi chủ nhà, khách thích tận hưởng thời tiết đẹp, hoặc muốn có một cuộc trò chuyện ngẫu
Kết nối trực tiếp với bên ngoài
Ảnh: sưu tầm
nhiên, Khi bạn là khách sơ giao thì chủ nhà sẽ tiếp bạn ở đây mà không ảnh hưởng tới sinh hoạt riêng tư trong gia đình, thường là như vậy với người Nhật Bản.
Một engawa cũng có thể phải đối mặt với sân sau, người Nhật làm nhiều hoạt động liên quan đến nông nghiệp ở sân sau như chế biến cây trồng thu hoạch..vv. Engawa đã được sử dụng như một nơi bàn luận hoàn hảo cho các hoạt động như vậy. Khi đến giờ nghỉ ngơi, mọi người ngồi trên engawa và thưởng thức một ít trà và đồ ăn nhẹ. Engawa cũng là một tụ tập vì hàng xóm thường giúp đỡ nhau trong các nhiệm vụ này.
Sân sau cũng là nơi mọi người thường giặt đồ phơi khô. Bạn có thể thấy các giá treo đồ bằng gỗ trong một số bức ảnh đi theo.
Khi engawa đối mặt với hiên, nó trở thành một phòng trưng bày. Được gọi là một tsubo-niwa, những ngôi nhà kiểu Nhật cổ thường có một khu vườn nhỏ được thiết kế cẩn thận, được bảo trì để giảm bớt sự nhỏ bé của toàn bộ không gian, cải thiện thông gió và mang lại giá trị thẩm mỹ. Engawa là một nền tảng hoàn hảo để thưởng thức tsubo-niwa. Đối diện với khu vườn, nó có thể hoàn toàn mở hoặc bán mở, tùy thuộc vào khí hậu địa phương hoặc bố cục của ngôi nhà.
Bạn cũng có thể sử dụng engawa làm nơi hiển thị các đồ gây “ tò mò”. Người ta trang trí nó bằng những đồ sưu tầm như tranh vẽ, thư pháp, byobu (1 loại mành gấp có vẽ trang trí kiểu như bình phong) hoặc gốm sứ.
Là nơi trưng bày những đồ sưu tầm
Ảnh: sưu tầm
Trong mùa đông, engawa có thể phục vụ như một hiên nhà có ánh nắng mặt trời. Vì là một nơi ấm cúng như vậy, mèo là khách thường xuyên đến engawa khi mặt trời chiếu sáng. (Trong ký ức hoài niệm của nhiều người Nhật lớn lên trước thập niên 90, engawa là nơi bà ngoại đan trên ghế, được bao quanh bởi những con mèo của bà.) Bạn có thể đọc một cuốn sách, uống trà hoặc làm một số việc vặt để tận hưởng sự ấm áp ngắn ngủi trong một ngày lạnh giá.
Bạn có thể tìm thấy loại engawa tuyệt đẹp nhất trong kiến trúc truyền thống Nhật Bản được xây dựng cho giới tinh hoa xã hội hàng trăm năm trước. Họ nằm ra engawa để tận hưởng phần đẹp nhất của khu vườn. Các engawa cũng phục vụ như chỗ để ngắm cảnh đẹp của vườn.
Đền là nơi có engawa lớn để chứa hàng chục hoặc thậm chí hàng trăm người. Chúng được sử dụng cho các mục đích khác nhau khi các sự kiện và các cuộc tụ họp được tổ chức. Họ cũng dùng chúng để làm một phòng trưng bày nhìn ngắm những khu vườn Zen ( Zen garden hay còn gọi là vườn thiền. Là một loại hình nghệ thuật phổ biến ở Nhật Bản ). Du khách ngồi trên chúng và dành nhiều giờ, mải mê với vẻ đẹp của sự vắng lặng.
Một ngôi đền ở Kyoto
Ảnh: sưu tầm
Ảnh: sưu tầm
Engawa không phải là quá khứ đã bị lãng quên trong kiến trúc truyền thống. Nhiều kiến trúc sư Nhật Bản đã làm sống lại engawa bằng cách tạo ra chúng trong môi trường hiện đại. Có những yếu tố cơ bản không bao giờ thay đổi, nhưng cũng có những chi tiết thay đổi khi các thay đổi của xã hội làm kiến trúc thay đổi, làm cho engawa thậm chí còn thú vị hơn.
Trong khi nó trông giống như một tính năng tuyệt vời, engawa đã lặng lẽ biến mất khỏi thị trường nhà ở Nhật Bản vì nó không phù hợp với thiết kế nhà hiện đại được sản xuất hàng loạt, ưu tiên sự riêng tư, an ninh và cách nhiệt hơn sự cởi mở và linh hoạt. Mọi người bắt đầu thấy combo shoji + engawa là nguồn gốc của sự khó chịu, hơn là nguồn vui. Thật vậy, nhà truyền thống khá lạnh vào mùa đông, không tốt trong việc cho phép sự riêng tư và yêu cầu bảo trì thường xuyên.
Những nhược điểm đó đủ khó chịu để khiến mọi người mệt mỏi với kiến trúc truyền thống. Những ngôi nhà hiện đại đã chọn những bức tường chắc chắn thay vì combo shoji + engawa mỏng manh . Điều đó cũng xảy ra như trong kiến trúc hiện đại của Việt Nam ta.
Có những không gian được hình thành 1 cách rất tự nhiên bắt nguồn từ văn hóa con người , khí hậu dần bị lãng quên trong đời sống hiện đại , nơi mà con người coi trọng sự đóng kín, riêng tư , quả là thật tiếc . Ngày nay bạn thường chỉ còn thấy engawa ở các vùng quê hay các resort
Một sổ ảnh tham khảo:
Ảnh: sưu tầm
Xã hội trên một engawa
Ảnh: sưu tầm
Hy vọng bài viết này sẽ mang lại chút kiến thức mới cho các bạn về nét kiến trúc đẹp đến từ đất nước mặt trời mọc này.